Τι είναι το IBS;
Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (Irritable Bowel Syndrome – IBS) είναι μια ομάδα συμπτωμάτων που εμφανίζονται μαζί, συμπεριλαμβανομένου του επαναλαμβανόμενου πόνου στην κοιλιά και των αλλαγών στις κινήσεις του εντέρου, που μπορεί να είναι διάρροια, δυσκοιλιότητα ή και τα δύο. Με το IBS, έχετε αυτά τα συμπτώματα χωρίς ορατά σημάδια βλάβης ή ασθένειας στο πεπτικό σας σύστημα.
Το IBS είναι μια λειτουργική γαστρεντερική διαταραχή (GI). Οι λειτουργικές διαταραχές του γαστρεντερικού συστήματος, τις οποίες οι γιατροί αποκαλούν τώρα διαταραχές των αλληλεπιδράσεων εντέρου-εγκεφάλου, σχετίζονται με προβλήματα με το πώς ο εγκέφαλος και το έντερο σας συνεργάζονται. Αυτά τα προβλήματα μπορεί να κάνουν το έντερο σας να είναι πιο ευαίσθητο και να αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο συστέλλονται οι μύες του εντέρου σας. Εάν το έντερό σας είναι πιο ευαίσθητο, μπορεί να αισθανθείτε περισσότερο κοιλιακό πόνο και φούσκωμα. Οι αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο συστέλλονται οι μύες του εντέρου σας οδηγούν σε διάρροια, δυσκοιλιότητα ή και τα δύο.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα του IBS ποικίλλουν, αλλά συνήθως περιλαμβάνουν ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα:
- Κοιλιακό άλγος
- Κράμπες
- Δυσκοιλιότητα ή διάρροια
- Φούσκωμα
- Αέρια
Ο γιατρός σας μπορεί να ζητήσει ιατρικές εξετάσεις για να αποκλείσει άλλες αιτίες αυτών των συμπτωμάτων.
Τύποι IBS
Αν και το IBS περιλαμβάνει μια ομάδα συμπτωμάτων, υπάρχουν τρεις κύριοι υποτύποι που ορίζονται με βάση τα πρότυπα των κινήσεων του εντέρου. Με το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, πολλοί άνθρωποι έχουν ημέρες φυσιολογικών κενώσεων, ενώ άλλες ημέρες έχουν μη φυσιολογικές κενώσεις του εντέρου.
Οι υπότυποι είναι:
- IBS με δυσκοιλιότητα (IBS-C) : Τις ημέρες με μη φυσιολογικές κινήσεις του εντέρου, περισσότερα από το ένα τέταρτο των κοπράνων σας είναι σκληρά ή σβώλους και λιγότερο από το ένα τέταρτο είναι χαλαρά ή υδαρή.
- IBS με διάρροια (IBS-D) : Τις ημέρες με μη φυσιολογικές κινήσεις του εντέρου, περισσότερα από το ένα τέταρτο των κοπράνων σας είναι χαλαρά ή υδαρή και λιγότερο από το ένα τέταρτο των κοπράνων σας είναι σκληρά και σβώλους.
- IBS με μικτές συνήθειες του εντέρου (IBS-M) : Τις ημέρες με μη φυσιολογικές κινήσεις του εντέρου, περισσότερα από το ένα τέταρτο των κοπράνων σας είναι χαλαρά ή υδαρή και περισσότερο από το ένα τέταρτο των κοπράνων σας είναι σκληρά και σβώλους.
- Μερικοί άνθρωποι που παρουσιάζουν κυρίως έναν υποτύπο IBS μπορεί αργότερα να αλλάξουν σε διαφορετικό υποτύπο. Η γνώση του υποτύπου του IBS που έχετε μπορεί να βοηθήσει τον πάροχο υγειονομικής περίθαλψης να θεραπεύσει καλύτερα το IBS σας.
Ενεργοποιητές
Τα άτομα με IBS έχουν μια ευαίσθητη εντερική οδό στην οποία το άγχος και η διατροφή μπορεί να παίζουν ρόλο.
- Στρες: Το παχύ έντερο περιέχει νεύρα που συνδέονται με τον εγκέφαλο. Για τα άτομα με IBS, το άγχος μπορεί να διεγείρει σπασμούς στο παχύ έντερο, προκαλώντας δυσφορία και πόνο.
- Διατροφή: Μερικοί άνθρωποι με IBS βρίσκουν ότι τα συμπτώματα επιδεινώνονται μετά την κατανάλωση μεγάλων γευμάτων ή τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά. Συγκεκριμένες τροφές μπορεί επίσης να πυροδοτήσουν συμπτώματα και μπορεί να διαφέρουν από άτομο σε άτομο.
Θεραπεία του IBS
Το IBS είναι μια χρόνια πάθηση, που απαιτεί μακροχρόνια αντιμετώπιση, αλλά τα συμπτώματα μπορεί να εξασθενήσουν και να εξασθενήσουν με την πάροδο του χρόνου και η θεραπεία μπορεί να απαιτείται μόνο κατά διαστήματα. Υπάρχουν διάφορες στρατηγικές διαχείρισης για το IBS. Αυτά περιλαμβάνουν συνταγογραφούμενα και μη συνταγογραφούμενα φάρμακα και προσεγγίσεις χωρίς φάρμακα.
Η εντερική υπνοθεραπεία κερδίζει αυξανόμενη προσοχή για την αποτελεσματικότητά της στη διαχείριση των συμπτωμάτων IBS. Αυτή είναι μια εναλλακτική ή δωρεάν επιλογή θεραπείας παράλληλα με τη διατροφική διαχείριση.
Συχνά, αλλαγές στη διατροφή σας είναι το μόνο που χρειάζεται για να βελτιώσετε ή να μειώσετε τα συμπτώματα του IBS. Η συνεργασία με έναν διαιτολόγο με άδεια ασκήσεως επαγγέλματος μπορεί να σας βοηθήσει να προσδιορίσετε ποιες τροφές και ομάδες τροφίμων ευαισθητοποιούν εσάς προσωπικά. Αυτό σας επιτρέπει να μειώσετε την πρόσληψη αυτών των ερεθισμάτων, χωρίς να χάσετε βασικά θρεπτικά συστατικά στη διατροφή σας.
Διατροφικές συστάσεις για IBS
Το IBS είναι μια πολύπλοκη ασθένεια, επομένως δεν υπάρχει μόνο ένα ιδανικό πρόγραμμα διατροφής. Οι περισσότερες συστάσεις συνιστούν μια προσέγγιση δύο σταδίων:
- Μείνετε σε ένα κανονικό πρόγραμμα γευμάτων, ενώ μειώνετε τις αδιάλυτες ίνες, το αλκοόλ, την καφεΐνη, τα πικάντικα τρόφιμα και το λίπος. Φροντίστε να κάνετε τακτική άσκηση και να πίνετε πολλά υγρά για να αποφύγετε την αφυδάτωση.
- Εάν αυτές οι παρεμβάσεις δεν προσφέρουν ανακούφιση, το επόμενο βήμα θα ήταν να δοκιμάσετε μια δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε FODMAP ή χωρίς γλουτένη. Αυτό θα πρέπει να διερευνηθεί υπό την καθοδήγηση ενός ειδικευμένου επαγγελματία υγείας.
Μπορεί να χρειαστούν πρόσθετα βήματα εάν εξακολουθείτε να έχετε συμπτώματα. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει τον εντοπισμό και την αποφυγή παραγόντων που προκαλούν τα τρόφιμα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που προκαλούν αλλεργίες ή τροφικές δυσανεξίες. Συμβουλευτείτε έναν διαιτολόγο για να βεβαιωθείτε ότι πληροίτε τους καθημερινούς διατροφικούς σας στόχους.
Δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε FODMAP για IBS
Το FODMAP (ζυμώσιμοι ολιγοσακχαρίτες, δισακχαρίτες, μονοσακχαρίτες και πολυόλες) είναι υδατάνθρακες βραχείας αλυσίδας που βρίσκονται σε πολλά τρόφιμα. Τείνουν να ζυμώνουν και να αυξάνουν τον όγκο υγρών και αερίων στο λεπτό και στο παχύ έντερο.
Η υπερβολική κατανάλωση FODMAPs μπορεί να οδηγήσει σε μετεωρισμό , φούσκωμα και κοιλιακό άλγος. Δεδομένου ότι αυτά είναι χαρακτηριστικά γνωρίσματα του IBS, είναι λογικό ότι η εξάλειψη των τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα σε FODMAP θα βοηθούσε στην πρόληψη ή την ανακούφιση αυτών των συμπτωμάτων. Η συγκεκριμένη διατροφική αγωγή είναι ιδιαίτερα απαιτητική, καθώς πολλά κοινά τρόφιμα έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε FODMAP.
Υπάρχουν πέντε τύποι FODMAP:
- Φρουκτάνες (που βρίσκονται στο σιτάρι, τα κρεμμύδια, το σκόρδο, το κριθάρι, το λάχανο και το μπρόκολο)
- Φρουκτόζη (βρίσκεται σε φρούτα, μέλι και σιρόπι καλαμποκιού υψηλής περιεκτικότητας σε φρουκτόζη)
- Γαλακτοολιγοσακχαρίτες (που βρίσκονται στα όσπρια και τα φασόλια)
- Λακτόζη (που βρίσκεται στο γάλα και σε άλλα γαλακτοκομικά)
- Πολυόλες (που βρίσκονται σε πυρηνόκαρπα, γλυκοπατάτες, μήλα και σέλινο)
Μια δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε FODMAP σχεδιάζεται σε δύο φάσεις ως μέρος μιας δίαιτας αποβολής:
Φάση 1 : Τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε FODMAP περιορίζονται για σύντομο χρονικό διάστημα, γενικά μεταξύ 6 έως 8 εβδομάδων.
Φάση 2: Οι τροφές επανεισάγονται στη δίαιτα, ένας τύπος FODMAP τη φορά, για να αξιολογηθεί η ανοχή σας στο καθένα.
Φάση 3: Εξατομίκευση
Αποφύγετε τη γλουτένη
Ο γιατρός σας μπορεί να συστήσει την αποφυγή τροφών που περιέχουν γλουτένη – μια πρωτεΐνη που βρίσκεται στο σιτάρι, το κριθάρι και τη σίκαλη – για να δει εάν τα συμπτώματά σας IBS βελτιώνονται. Τα τρόφιμα που περιέχουν γλουτένη περιλαμβάνουν τα περισσότερα δημητριακά, τα δημητριακά και τα ζυμαρικά, καθώς και πολλά επεξεργασμένα τρόφιμα. Μερικοί άνθρωποι με IBS έχουν περισσότερα συμπτώματα μετά την κατανάλωση γλουτένης, παρόλο που δεν έχουν κοιλιοκάκη.
Εάν τα συμπτώματά σας δεν υποχωρήσουν πλήρως με μια δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε FODMAP ή χωρίς γλουτένη, ο πάροχος υγειονομικής περίθαλψης μπορεί να διερευνήσει εάν έχετε συγκεκριμένες τροφικές αλλεργίες ή τροφικές δυσανεξίες. Μια τέτοια διάγνωση μπορεί να απαιτεί εξέταση και τη συμβουλή ενός αλλεργιολόγο . Η διατροφή σας, λοιπόν, θα πρέπει να προσαρμοστεί περαιτέρω ανάλογα.
Τροφές για IBS-C
Για να ανακουφίσετε τη χρόνια δυσκοιλιότητα που σχετίζεται με το IBS, θα χρειαστεί σχεδόν αναπόφευκτα να τρώτε περισσότερες φυτικές ίνες . Είναι σημαντικό να αυξήσετε σταδιακά την πρόσληψη για να αφήσετε το σώμα σας να προσαρμοστεί. Σε γενικές γραμμές, οι διαλυτές ίνες είναι καλύτερα ανεκτές από άτομα με IBS παρά οι αδιάλυτες ίνες.
Θα χρειαστεί επίσης να τρώτε τροφές που περιέχουν υγιή πολυακόρεστα ή μονοακόρεστα λιπαρά. Τα τρόφιμα που είναι πλούσια σε κορεσμένα λιπαρά και ζάχαρη είναι γνωστό ότι προάγουν τη δυσκοιλιότητα.
Τροφές για IBS-D
Εάν τα συμπτώματά σας IBS περιλαμβάνουν διάρροια, είναι καλύτερο να παραμείνετε με ήπιες τροφές , ειδικά εάν τα συμπτώματά σας
είναι σοβαρά. Τα λιπαρά, λιπαρά ή κρεμώδη τρόφιμα πρέπει να αποφεύγονται καθώς μπορούν να επιταχύνουν τις εντερικές συσπάσεις, προκαλώντας κράμπες και καταρροή.
Αποφύγετε τις αδιάλυτες φυτικές ίνες, οι οποίες αντλούν νερό από το έντερο, κάνοντας τα κόπρανα χαλαρά ή υδαρή. Αν και θα πρέπει να καταβάλλετε κάθε δυνατή προσπάθεια για να τρώτε φρούτα και λαχανικά, είναι καλύτερο να περιορίσετε την πρόσληψη φυτικών ινών σε λιγότερο από 1,5 γραμμάριο ανά μισό φλιτζάνι κατά τη διάρκεια οξέων επεισοδίων.
Άλλες συστάσεις
Μόλις βρείτε τη σωστή διατροφή για εσάς, είναι σημαντικό να την ακολουθήσετε. Σε αντίθεση με ορισμένα προγράμματα διατροφής, οι δίαιτες IBS προορίζονται γενικά για μια ζωή και συχνά απαιτούν από εσάς να κάνετε σημαντικές αλλαγές στον τρόπο ζωής.
Αυτό μπορεί όχι μόνο να περιλαμβάνει την αποφυγή αλκοόλ, καφεΐνης και λιπαρών τροφών αλλά και τακτική άσκηση για την ομαλοποίηση της λειτουργίας του εντέρου και την απώλεια βάρους. Μια δίαιτα από μόνη της μπορεί συχνά να υπολείπεται στον έλεγχο των συμπτωμάτων του IBS εάν παραμείνετε ανενεργοί ή/και υπέρβαροι.
Βιβλιογραφία
https://www.niddk.nih.gov/health-information/digestive-diseases/irritable-bowel-syndrome/definition-facts
https://www.eatright.org/health/health-conditions/digestive-and-gastrointestinal/irritable-bowel-syndrome
https://dietitiansaustralia.org.au/health-advice/irritable-bowel-syndrome-ibs
https://www.verywellhealth.com/irritable-bowel-syndrome-ibs-7111848
https://www.verywellhealth.com/ibs-nutrition-4013556
